E rritur në Salt Lake City, Utah, në vitet 1950 dhe 1960, Mary Dickson ishte midis miliona nxënësve amerikanë të shkollës që u mësuan të “fshiheshin” në rast të një lufte bërthamore.

“Mbaj mend që mendova, ‘Kjo nuk do të na shpëtojë nga një bombë'”, tha ajo për CNN. Në atë kohë, Dickson nuk e dinte se armët bërthamore po shpërthenin në shtetin fqinj të Nevadës, ndërsa ShBA-ja testonte rezervat e tyre të reja. Ajo jetonte në drejtim të erës, në drejtimin e shumicës së pasojave radioaktive nga testet atmosferike, transmeton Klankosova.tv.

Ajo thotë se ka vuajtur nga kanceri i tiroides; motra e saj e madhe vdiq nga lupusi në të 40-at; motrës së saj më të vogël iu tha së fundmi se kanceri i zorrëve ishte përhapur në pjesë të tjera të trupit të saj; dhe mbesat e saj kanë gjithashtu probleme shëndetësore.

Dickson thotë se dikur numëroi 54 persona nga lagjja e saj e fëmijërisë prej pesë blloqesh që kishin vuajtur nga kanceri, sëmundjet autoimune, defektet e lindjes ose abortet spontane.

Nuk është e qartë se çfarë e shkaktoi kancerin e tyre, pasi është e vështirë të atribuohet përgjegjësia e drejtpërdrejtë, por në komunitetin mjekësor pranohet përgjithësisht se rritja e ekspozimit ndaj rrezatimit rrit rrezikun e kancerit, varësisht nga niveli i ekspozimit.

“Ekspozimi ndaj rrezatimit rrit mundësinë e prekjes nga kanceri dhe rreziku rritet ndërsa doza rritet: sa më e lartë doza, aq më i madh është rreziku”, thotë Agjencia Amerikane e Mbrojtjes së Mjedisit, duke cituar studime që ndjekin grupe njerëzish të ekspozuar ndaj rrezatimit.

“Është shkatërruese”, tha Dickson, një dramaturge dhe avokate për të mbijetuarit e testimit të armëve bërthamore në ShBA. “Nuk mund t’ju ​​them se sa miq kam pasur, dhe kanceret e tyre janë rikthyer… Dëmi psikologjik nuk zhduket. E kaloni pjesën tjetër të jetës duke u shqetësuar se çdo gungë, çdo dhimbje (do të thotë) se është rikthyer”.

“Lufta e Ftohtë për ne nuk mbaroi kurrë”, shtoi ajo. “Ne ende jetojmë me efektet e saj”.

Epoka bërthamore filloi 80 vjet më parë kur ShBA hodhi dy bomba atomike në qytetet japoneze të Hiroshimës dhe Nagasakit afër fundit të Luftës së Dytë Botërore. Bombat vranë menjëherë rreth 110,000 njerëz dhe ndihmuan në vënien në lëvizje të garës së armatimeve të epokës së Luftës së Ftohtë, në të cilën SHBA dhe Bashkimi Sovjetik, si dhe Britania, Franca dhe Kina, u përpoqën të zhvillonin armë bërthamore gjithnjë e më të fuqishme.

Ata kryen më shumë se 2,000 teste midis viteve 1945 dhe 1996, secila duke krijuar mjetin e vet parandalues ​​bërthamor i cili, varësisht nga pikëpamja juaj, ose mbështet ose minon sigurinë e botës deri më sot.

Dhe ashtu si në Japoni, ku qindra mijëra njerëz vdiqën nga lëndimet dhe sëmundjet që lidhen me rrezatimin në vitet pas vitit 1945, këto teste bërthamore dëmtuan jetën, shëndetin dhe tokën e njerëzve që jetonin aty pranë.

Ndryshe, presidenti amerikan Donald Trump urdhëroi ushtrinë amerikane të enjten që të rifillojë menjëherë testimin e armëve bërthamore pas një ndërprerjeje prej 33 vjetësh, pak minuta para se të fillonte një takim me Presidentin kinez Xi Jinping.

Më vonë, në rrugën e kthimit për në Uashington, Trump tha se testimi ishte i nevojshëm për të siguruar që Uashingtoni të vazhdojë me fuqitë e saj rivale bërthamore.

I pyetur nëse bota po hynte në një fazë më të rrezikshme rreth armëve bërthamore, Trump e hodhi poshtë kërcënimin, duke thënë se aksionet amerikane ishin “të bllokuara mirë” përpara se të shtonte se do të mirëpriste denuklearizimin.