Banka Evropiane e Rindërtimit dhe Zhvillimit (BERZH) po i jep Shqipërisë 75 milionë euro hua, për të investuar në iniciativat e trajtimit të ujërave të zeza në tetë bashki jugore nëpër të cilat rrjedh lumi Vjosa, ka bërë me dije ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro.

Financimi synon ngritjen e sistemeve të trajtimit të ujërave të zeza për përrenjtë që derdhen në lumin Vlosa, por edhe ngritjen e kapaciteteve për bashkitë dhe bizneset lokale për të nxitur një qasje të orientuar nga eko-turizmi.

Lumi Vjosa – një nga lumenjtë e fundit të egër në Evropë – buron nga malet e Pindit të Greqisë dhe rrjedh drejt Shqipërisë jugperëndimore, ku përshkon pesë qarqe përpara se të derdhet në detin Adriatik.

Në mars, qeveria shqiptare e shpalli ekosistemin natyror të lumit një park kombëtar, duke përmbushur standardet ndërkombëtare të mbrojtjes.

Ky vendim erdhi pas një fushate të spikatur të udhëhequr nga kompania e veshjeve të nivelit të lartë Patagonia dhe aktori Leonardo DiCaprio, i nxitur nga planet për një hidrocentral në vitin 2016, të cilat përfundimisht u anuluan.

Marrëveshja prej 75 milionë eurosh me BERZH-in pret miratimin e Parlamentit ndërkaq, sipas vetë Kumbaros.

Vjosa, një Park Kombëtar në zhvillim e sipër
Një numër ekspertësh kombëtarë dhe ndërkombëtarë, si edhe autoritete përkatëse, vizituan luginën e lumit Vjosa në Shqipëri me qëllime studimore këtë qershor, duke bërë hapat e parë drejt ndërtimit të një Parku Kombëtar të lumit të egër Vjosa, të konservuar dhe menaxhuar në mënyrë efektive dhe të drejtë.

Lumi Vjosa në Shqipëri u shpall Park Kombëtar më 15 Mars 2023, duke marrë statusin e Kategorisë II të Menaxhimit të Zonës së Mbrojtur të IUCN.

“Kjo do të thotë që Vjosa mbrohet sipas standardeve më të larta ndërkombëtare që sigurojnë integritetin e saj ekologjik, duke lejuar që të ndodhin procese natyrore dhe duke mbështetur popullatat e të gjitha specieve vendase”, sqaron Ulrika Åberg, Zyrtare e Programit të IUCN për Zonat e Mbrojtura dhe të Ruajtura.

Lumi Vjosa dhe fusha e përmbytjes janë një nga ekosistemet lumore dhe bregore më të mrekullueshme në Ballkan, ku jetojnë mbi 1 mijë e 100 lloje kafshësh dhe 15 lloje (13 kafshë dhe 2 bimë) të vlerësuara si të kërcënuara globalisht në Listën e Kuqe të Llojeve të Kërcënuara të IUCN.

Këto përfshijnë ndër të tjera Shkaba egjiptiane, Lakuriqët e Natyrës me gishta të gjatë, Ngjala Evropiane, Bliri i Adriatikut dhe Lulebora e Mbretëreshës Olga.

Vizita studimore solli një grup ekspertësh në Luginën e Vjosës nga data 9 deri më 16 qershor për të njohur peizazhin e saj dhe aktorët kryesorë, për t’u frymëzuar dhe eksploruar mundësitë për përgatitjen e planit të menaxhimit të integruar.

Raundi i parë i takimeve me palët e interesuara u mbajt në qytetet Përmet, Këlcyrë, Tepelenë dhe Vlorë, si edhe në Tiranë.

Hapi tjetër kyç është të punohet me autoritetet kombëtare dhe ekspertët për të përgatitur një plan menaxhues të Parkut Kombëtar, në konsultim me grupe të ndryshme të palëve të interesuara.

Ai do të përafrohet me standardet globale, të tilla si Kategoritë dhe Udhëzimet e Menaxhimit të Zonave të Mbrojtura të IUCN për zbatimin e tyre dhe Standardi i Listës së Gjelbër të IUCN për ruajtje efektive të bazuar në zona.

“Një plan menaxhimi është një dokument që përcakton qasjen dhe qëllimet e menaxhimit, së bashku me një kornizë për vendimmarrje, që do të zbatohet në një zonë specifike të mbrojtur gjatë një periudhe të caktuar kohore”, shpjegon Anna Kovarovics, E.C.O. Instituti i Ekologjisë që drejton procesin.

“Për ne, është thelbësore të sigurohet konsultimi sa më i gjerë me palët e interesuara, në mënyrë që të mund të zhvillojmë planin e integruar të menaxhimit dhe të përcaktojmë objektivat e tij në mënyrë pjesëmarrëse, duke marrë parasysh të gjithë zërat që kanë interes në përdorimin dhe mbijetesën e vazhdueshme të Lugina e Vjosës”, shton ajo.

Parku Kombëtar do të ofrojë mundësinë për një zhvillim alternativ të qëndrueshëm socio-ekonomik, duke përfshirë turizmin e përgjegjshëm dhe të qëndrueshëm.

Në shumicën e rasteve, këto do të përqendrohen në zona jashtë kufijve të pjesës së mbrojtur, në Luginën e Vjosës më të gjerë, gjë që do të mundësojë zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe social të komuniteteve vendore.

“Përveç bujqësisë së qëndrueshme, statusi i Kategorisë II do të mundësonte forma të turizmit, vizitave dhe rekreacionit që nuk bien ndesh me objektivin parësor të Parkut Kombëtar, përkatësisht ruajtjen e biodiversitetit dhe proceseve natyrore”, shton Ulrika Åberg.

Për të adresuar rreziqet e turizmit masiv, urbanizimit dhe praktikave të paqëndrueshme të turizmit, ekspertët po krijojnë një vizion për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit brenda dhe rreth parkut kombëtar të lumit të egër Vjosa, i cili vë në fokus banorët vendas dhe ruajtjen e vlerave natyrore dhe kulturore.

Ai do të përfshijë ngritjen e kapaciteteve dhe trajnimin për komunitetet lokale në praktikat e turizmit të qëndrueshëm që mbrojnë dhe ruajnë trashëgiminë natyrore dhe kulturore të zonës dhe zhvillimin e një Masterplani Turizmi për Luginën e Vjosës më të gjerë që promovon aktivitetet turistike që mbështesin objektivat e ruajtjes.

Parku Kombëtar i lumit të egër Vjosa është një përpjekje e përbashkët midis Qeverisë Shqiptare, IUCN dhe Patagonisë, dhe partnerëve të tjerë vendas dhe ndërkombëtarë. (AP)